افزایش ازدواج های اجباری در افغانستان؛ علت ها و عواقب آن!
ازدواج اجباری و زیر سن همواره در افغانستان صورت گرفته، اما در جریان دو سال گذشته محرومیت دختران از تعلیم، فشارهای اجتماعی، وضع بد اقتصادی خانواده ها و بعضاَ ترس از به نکاح درآوردن اجباری توسط اعضای گروه طالبان، ظاهراَ تعداد بیشتری از خانواده ها را مجبور کرده تا دختران شان را خلاف خواست و نظرشان به عقد زیر سن و اجباری درآورند.
شواهد و گزارش ها نشان داده که ازدواج های اجباری اکثراَ قبل از ۱۸ سالگی صورت گرفته است.
در قوانین نظام ساقط شده افغانستان ازدواج های اجباری و زیر سن ممنوع قرار داده شده بود، هرچند در عمل وجود داشت. اما طالبان همه قوانین را لغو کرده و تعبیر خود از شریعت اسلامی را مبنای همه فیصله ها و تصامیم قرار داده اند. در شریعت سن بلوغ دختران ۹ سالگی عنوان شده است.
نظام قبلی افغانستان کنوانسیون های حفاظت از حقوق اطفال را پذیرفته بود و در قانون مدنی سن ازدواج برای دختران ۱۶ سال و برای پسران ۱۸ سال تعیین شده بود. در ضمن رضایت پیش شرط ازدواج عنوان شده بود.
هرچند رهبر طالبان در اواخر سال ۲۰۲۱ در فرمانی رضایت دختران را شرط ازدواج عنوان کرد، اما ازدواج ها در افغانستان معمولاً براساس صلاح دید خانواده ها صورت می‌گیرد و مراجع رسمی بر آن نظارت ندارند.
دختران محروم از آموزش در خطر خشونت و ازدواج زودهنگام قرار دارند»
«ازدواج اجباری، ازدواجی است که با جبر همراه بوده و توام با کدورت و کینه است که در دل طرفین در ازدواج به وجود می‌آید و هیچ پیوندی (عاطفی) بین زن و شوهر صورت نمی‌گیرد. این کدورت و کینه تا نهایت زندگی شان همراهشان است.»
عوامل و پیامد های ازدواج های اجباری در افغانستان!
افزایش ازوداج های اجباری را محروم شدن دختران از آموزش و افزایش فقر میدانم: «به دلیل ممنوعیت تعلیم دختران بالاتر از صنف ششم و سطح پایین درآمد و زندگی در افغانستان و بیکاری اکثر مردان و زنان، خانواده ها دختران شان را مجبور به ازدواج زیر سن میکنند.»
«فقر حاکم در جامعه از یک طرف و رواج گرفتن طویانه از طرف دیگر، عواملی است برای خانواده های فقیر که دختران شان را به ازدواج مجبور میکنند؛ زیرا فکر میکنند که پول طویانه برایشان از نظر مالی کمک کننده است.
در کنار فقر اقتصادی، بیسوادی و نبود آگاهی و سنتی بودن مناسبات جامعه نیز از عوامل ازدواج های اجباری است.
ازدواج های اجباری که معمولاً با مشکلاتی در زندگی مشترک همراه است، تاثیر منفی بر کودکان زوج میگذارد:
در مورد عواقب این نوع ازدواج ها باید گفت: «ازدواج اجباری زوج ها موجب عدم تفاهم، ناسازگاری در خانواده، فشارهای روانی و تربیت ناسالم فرزندان میشود.»
افغانستان یکی از کشورهای با میزان بالای خشونت خانوادگی است که یکی از دلایل آن ازدواج های اجباری عنوان میشود.
به تاثیر ازدواج های اجباری و زیر سن بر روان زنان و مدیریت خانواده اشاره کرد: «مادران زیر سن به دلیل عدم آگاهی و معلومات، در بخش تربیت فرزندان شان موفق نیستند و از نظر صحی، متحمل مشکلات روانی میشوند، تعداد فرزندان را کنترول کرده نمی توانند به دلیل عدم استفاده از دارو های ضدبارداری و تعداد فرزندان شان زیاد میشود و سیکل یا دوره فقر در خانواده همچنان ادامه پیدا می‌کند.»
راه حل های ممکن برای کاهش ازدواج های اجباری و زیر سن:
حالا که قانونی برای منع ازدواج های زیر سن و اجباری وجود ندارد، کارشناسان میگویند خانواده ها و امامان مساجد میتوانند در این زمینه نقش بازی کنند.
اطلاع رسانی از طریق رسانه ها، امامان مساجد و بزرگان قریه در کاهش ازدواج های اجباری موثر است.
والدین باید در این زمینه نقش فعالانه داشته باشند: «والدین و بزرگان خانواده نقش مشورتی و حمایتی دارند و باید در امر ازدواج به فرزندانشان (پسر و دختر) مشوره بدهند و به آینده فرزندانشان بیاندیشند.»
ازدواج اجباری در افغانستان یک مسئله جدی اجتماعی است که ریشه در عوامل فرهنگی، اقتصادی و سنتی دارد. با وجود تلاش های دولت و نهادهای حقوق بشری برای کاهش این پدیده، هنوز هم در بسیاری از مناطق افغانستان، ازدواج اجباری به اشکال مختلف مشاهده میشود.
عوامل اصلی ازدواج اجباری در افغانستان:
- سنت ها و باورهای فرهنگی:
بسیاری از خانواده ها به دلایل فرهنگی و حفظ روابط خانوادگی یا قبیله ای، دختران و پسران را بدون رضایت آنها مجبور به ازدواج میکنند. - فقر و مشکلات اقتصادی:
خانواده هایی که با مشکلات مالی مواجه اند، گاهی دختران خود را در ازای مهریه یا پول به ازدواج درمی‌آورند. - عدم آگاهی از حقوق:
بسیاری از افراد به ویژه در مناطق روستایی از حقوق اولیه خود و قوانین حمایت کننده از آنها آگاهی ندارند. - بد دادن (ازدواج به عنوان حل اختلافات):
در برخی موارد، دختران به عنوان بخشی از توافق برای حل و فصل نزاع‌ها یا قتل ها به خانواده‌های طرف مقابل داده میشوند. - کمبود حمایت های قانونی و اجرایی:
با وجود اینکه قوانین افغانستان ازدواج اجباری را ممنوع کرده‌اند، اما اجرای این قوانین در مناطق دورافتاده و روستایی چالش‌برانگیز است.