پکتیکا
ولايت پکتيکا در جنوب شرق کشور موقعيت دارد که باشندگان آن در طول تاريخ نقش تعيين کننده در ساختار و دفاع از کشور داشته است .
ولايت پکتيکا درشمال و شمال غرب با ولايت غزنى، در شرق با زابل و ايالت بلوچستان پاکستان، در جنوب و جنوب شرق با وزيرستان شمالى و جنوبى همسرحد است .
اين ولايت در ٢١٠ کيلومترى کابل موقعيت دارد و داشتن ٣٦٠ کيلومتر سرحد با پاکستان و ٣٦٣٦٠ کيلومتر مربع نفوس يک ولايت درجۀ سوم کشور ميباشد.
اين ولايت از نگاه موقعيت جغرافيوى از ۳۱.۵۹ درجۀ عرض البلد تا ۳۳.۴۲ درجه و همچنان از ۶۷.۸۱درجۀ طول البلد،۶۹.۵۴ تا درجه تشخيص شده است .
اقليم اين ولايت در فصل تابستان گرم و درجۀ حرارت در آن به ٣٥سانتى گريد ميرسد ؛ اما هواى آن درفصل زمستان سرد و درجۀ حرارت در آن از١٠- تا ٢٠ نيز ميرسد.
ولسوالى ها
اين ولايت علاوه بر مرکز از ١٩ ولسوالى تشکيل شده که عبارت است از:شرنه مرکز ولايت ، يوسف خيل ، يحى خيل، اومنه، سر روضه، زرغون شهر، جانى خيل، گومل، سروبى، ارگون، زيړوک ، نکه ، ديله خوشامند، وازه خواه، تروى، وړممى ، برمل ، گيان و ميشت.برخى بيشتر باشندگان اين ولايت از قوم پشتون تشکيل شده ؛ اما يکتعداد تاجک ها نيز در آن سکونت دارند. همچنان اقوام مشهور اين ولايت عبارت است از : سليمان خيل ، خروتى، ځدراڼ، وزير ، اندړ ، ارگونى، سليمانزى و ديگان
فرهنگ
با ايجاد حکومت جديد ، فعاليت هاى کلتورى نيز در اين ولايت گسترش يافته و تعداد زيادى از رسانه ها آغاز به فعاليت کرده است.
اکنون کتابخانه هاى زياد در رياست اطلاعات و فرهنگ و يکتعداد مکاتب وجود دارد ؛ اما درپهلوى آن يکتعداد مکاتب از سوى حلقات فرهنگى نيز ايجاد گرديده که مورد استفاده مردم قرار گرفته است.
يکتعداد نهادى مدنى چون اتحاديۀ مستقل خبرنگران پکتيکا، انجمن فرهنگى جوانان ، انجمن فرهنگى جوانان ارگون ، شوراى عالى جوانان، اتحاديۀ دکانداران پکتيکا، شورى عالى همبستگى اقوام، اتحاديۀ غاتول و انجمن ادبى پکتيکا مصروف فعاليت هاى فرهنگى در اين ولايت ميباشد.
آبدات تاريخى
ولايت پکتيکا از اماکن زياد تاريخى تشکيل شده که به طور مثال از تپه پطنه در شرق شهر شرنه ياد آورى کرده ميتوانيم . اين تپه قدمات تاريخى دارد و به دور زمرد قبل الاسلام ارتباط ميگيرد.
همچنان جاهاى ديگر نيز درمناطق مختلف پکتيکا وجود دارد و ولسوالى گومل از اين نگاه بسيار مشهور است که با پيدايش قوم خروتى پيوند دارد ، زيراکه گومل مادر همه خروتى ميباشد و شجره اين قوم از اين ولسوالى آغاز شده است .
نويسندگان اين منطقه در مورد گومل بدين باور اند که در زمان سلطان محمد غزنوى يک خانم که شوهرش به جنگ هندوستان رفته بود ، در مورد يک افسر نظامى اين دو بيتى (لندى ) ( شعرفوکلوريک پشتو) خواند …
که د خالو لښکرې راغلې
زه به ګومل ته د خپل يار ديدن ته ځمه
آزاد خان سليمانخېل، سردار فتح خان، شاشی کامرانی، جنرال انګور خان فرقه مشر، جنرال دلباز خان، تورنجنرال باجانخان، جنرال ميرانخان، جنرال اختی خان، جنرال شيرمحمد خان، صوبيدار رمضان خان، جنرال شاه برم خان، نايب سالار موسی خان، غونډ مشر عبدالله خان، نعمت برګټ، غونډ مشر اصل خان، ګيلوټ آکا، جنرال يار محمد ميراڼی، سرور خان فرقه مشر، کپټان فضل خان، خليفه گلاب شاه، ملک عبدالعلی سلطانی، وکيل محمد اسلم مشهور د خټی مداسلم، اسپ سوار توپ آکا، حاجی اصغر خان جبارخيل، شادی خان پاروخيل، حاجی پهلوان، جنرال عبدالحکيم خان کتوازی، وکيل محمد اسلم تحصيلدار، وزير فيض محمد خان، خيال محمد خان کټوازی، حاجی جمک آکا، وکيل رزيم خان ځدراڼ، ملک شيرخان، وکيل حاجی قطب خان، حاجی محمد يعقوب څپونی، حاجی نيازمحمد يحی خيل، استاد عبدالقادر خان، ملک آغا محمد، باچاخان سليمانخيل، شهيد والی انجنير محمد عمر سليمانخيل، شهيد مولوى ارسلان رحمانى.
وزير اميرزی سنگين، داکترامير محمد منصورى، سليمان لايق، محمد حليم فدايى، محمد آصف ننگ، وزن بردار برجسته محمد الله کتوازی، داکتر نظام الدين کتوازی، عبدالحکيم مجاهد، داکتر غيرت بهير، رازمحمد فدايی، غرغښته سليمانخيل، والی ارسلا جمال، والی محمد اقبال عزيزی، وکيل نادرخان کتوازی، مولوی عبدالرحيم، دوکتور عزيز حکيمی، محمد قيوم کتوازی، فتح تارخيل، وکيل محمود سليمانخيل، وکيل سرور خان، وکيل وزير محمد کتوازی، داکتر فيض محمدځلاند، حبيب الله شرنوال، استاد خوارمل و همچو افراد ديگر …
رسانه ها
با ايجاد حکومت جديد حامد کرزى، يکتعداد رسانه هاى دولتى وغير دولتى در اين ولايت آغاز به فعاليت کرده است.
اکنون علاوه بر راديو دولتى چهار راديوى خصوصى در اين ولايت فعاليت دارد که عبارت است از تولنه اف ام ، پشتون غږ، پکتين غږ و راديو ميلمه .
در پهلوى آن رسانه هاى چاپى پکتيکا، فکرى رغون، جريدۀ شرنه، مجله تولنه ، مجلۀ غاتول و مجلۀ ميلمه نيز در اين ولايت چاپ ميگردد.
معارف
هر چند ولايت پکتيکا ولايت سرحدى و دربخش معارف با مشکلات تخنيکى روبرو ميباشد؛ اما تمامى مکاتب موجود در آن به روى شاگردان باز است.
اين ولايت درحدود ٣٤٤ مکتب دارد که ۱۴۲۰۳۴ شاگرد به شمول ۲۳۰۰۰ دختر مصروف فراگيرى تعليم در آن ميباشد، که امور تدريسى آن توسط ٩٥٠ معلم رسمى و ۲۷۶۲ معلم اجير پيش برده ميشود.
صنعت
مسگران و اهنگران پکتيکا مصروف ساخت وسايل دهقانى، وتجهيزات چون بيلچه، کلنگ ، تيشه، رنده ، مارتول، جبل، ديگ و همچو چيز هاى ديگر هستند که ارزش آن هنوز هم بجا و بازار گرم دارد.
علاوه بر اين خياطان زنانه در اين ولايت فعاليت دارد و نيازى هاى روزمره خود از اين طريق فراهم ميسازند.
علاوه بر مسگرى و آهنگرى ، صنعت هاى نجارى و دوختن نمد و گليم در آن نيز مروج است .
زراعت
هر چند ولايت پکتيکا از دشت هاى وسيع تشکيل شده و دولت براى آبيارى آن هيچ توجه ندارد؛ اما باز هم در حدود ٦٥ درصد مردم اين ولايت مصروف زراعت ميباشند و محصولات مهم زراعت آن عبارت است.از گندم، جوار، جو، ماش و لوبيا .
ولايت پکتيکا علاوه بر جلغوزه حاصلات انگور، سيب و زردالو نيز دارد.جلغوزه آن در ولسوالى هاى سروبى، اومنى، گيان، گومل، زيړوک، چهار باران و سرروضه وجود دارد، علاوه بر آن باغات انگور، سيب و زردالو در ولسوالى هاى مختلف اين ولايت وجود دارد.
ورزش
علاوه بر بازى هاى محلى،ورزش عصرى چون فوتبال، واليبال، باسکتبال و کرکت نيز دربين باشندگان اين ولايت مروج است.بازى هاى نيزه بازى، خوسى، چندکى، بيدى ، کوشتى، کله ، شتره ، پتى پتونى ، چکه پرى و کرم بوت از بازى هاى محلى اين ولايت ميباشد.
ستديوم هاى خوب و مناسب براى بازى هاى فوتبال، واليبال و باسکتبال در اين ولايت وجود دارد که به هزينۀ مالى عزيز الله اميرى رييس اتحاديۀ جوانان ايجاد شده ؛ اما بخش سپورت هنوز هم مورد توجه کافى قرار نگرفته است .