معرفی ولایت پکتیا
ولایت پکتیا یکی دیگر از ولایات زیبای افغانستان می‌باشد که در قسمت جنوب‌شرقی این کشور واقع شده است و در 115 کیلومتری شهر کابل موقعیت دارد.این ولایتاز شرق با ولایت خوست، از طرف شمال با ولایت لوگر، از جنوب غربی با [ولایت غزنی]و در نهایت از قسمت جنوب با ولایت پکتیکا سرحد مشترک دارد.
ولایت پَکتیا یکی از ۳۴ ولایت افغانستان است. مرکز این ولایت شهر گردیز است. گردیز شهری است در جنوب افغانستان و مرکز ولایت پکتیا است. این شهر درمنتهی الیه دره رودخانه گردیز و در ارتفاع ۲۳۰۰تا۲۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و زمانی یکی از مراکز عمده پروژه پکتیا با کمک آلمان فدرال بود.
بازار قدیمی شهر در سال ۱۹۴۳ میلادی بنا شده است و بعد آسفالت شدن جاده کابل – گردیز (۱۲۰ کیلومتر) حمل و نقل مصنوعات چوبی افزون یافت و باعث رونقآن شهر گردید.
ولايت پکتيا با داشتن مساحت ۱۶۸۶۲ کيلومتر مربع در زون جنوب شرق کشورموقعيت دارد و ارتفاع آن از سطح بحر ١٥٠٠کيلومتر مربع ميباشد .
ولايت پکتيا ١٣ ولسوالى کوچک و بزرگ دارد و برخى بيشتر باشندگان آن در ولسوالى هاى کوهستانى زندگى دارند. تمامى باشندگان اين ولايت از قوم پشتون و پشتوزبان هستند؛ اما چند خانواده درى زبان در يک قريۀ شهر گرديز مرکز ولايت پکتيا نيز وجود دارد.
نفوس اين ولايت در حاکميت برهان الدين ربانى درحدود پنجصد هزار تخمين شده ؛ اما اکنون نفوس شمارى هاى غير رسمى دواير صحى و کمک دهنده نشان ميدهدکه نفوس اين ولايت تا يک ونيم ميليون تن ميرسد.
ولايت پکتيا سلسله طويل تاريخى دارد ، منحيث مرکز اريايايى هاى پيشين ياده شده و در کُتب تاريخ آمده است که تمامى قبيله هاى پشتون از اين منطقه به سايرمناطق کشور کوچ کرده و جابجا شده اند.
ولسوالى ها
ولايت پکتيا به شمول مرکز ١٤ واحد ادارى دارد که ١٣ واحد ديگر عبارت از ولسولى هاى احمدآبا، سيدکرم،ميرزکه ، احمدخيل ، ځاځى اريوب، لجه منگل ، جانخيل،څمکنى ، ډنډى پټان ، شواک، گرده څيړى ، وزى ځدراڼ و زرمت ميباشد که از جمله احمدآبا و سيدکرم د مناطق هوار و متباقى آن در مناطق کوهستانى موقعيت دارد.
بندهاى آب
بندمچلغو در ٤٠ کيلومترى جنوب شرق شهر گرديز مرکز ولايت پکتيا در ولسوالى احمد آبا موقعيت دارد. اين بند ظرفيت آبيارى ١٨٠٠ هکتار زمين و ظرفيت توليد ٨٠٠کيلو وات برق را دارد . هر چند تعهدات اعمار اين بند از چند سال گذشته بدينسو صورت گرفته ؛ اما تاکنون نيز اعمار نشده است.
فرهنگ
مردم ولايت پکتيا بنام مردم جرگه ها ياد ميشوند و برخى بيشتر منازعات و مشکلات توسط جرگه هاى حل و اين يک ويژه گى فرهنگ آنها ميباشد.
اکثريت تصاميم در ولايت پکتيا توسط اقوام گرفته ميشود؛ اما علاوه بر آن رواج هاى مهر بسيار زياد و ديگر نيز در بين مردم اين ولايت مروج ميباشد.
تلاش هاى فرهنگى نيز در چند سال گذشته در اين ولايت سرعت يافته است .
يک جريده پانزده روزه به نام ( وړانگه ) در حدود ٧٥ سال قبل در چوکات رياست اطلاعت و فرهنگ اين ولايت فعاليت داشت ؛ اما در جريان جنگ هاى ٣٠ ساله و درزمان حاکميت طالبان از نشر باز ماند، اين جريده نشرات خود با ايجاد حکومت جديد دوباره آغاز کرد .
همچنان وقت ناوقت ، مشاعره ها ، محافل ادبى ، سيمينارها و ساير نشست در اين ولايت برگزار ميشود.
آبدات تاريخى
بالاحصار گرديز از مناطق و ساختمان مرتفع ، بزرگ و تاريخى اين ولايت شمرده ميشود که در ٤٠ مترى شرق شهر بالاى يک تپه موقعيت دارد ، طول اين بالاحصار١٥٠ متر و عرض آن پنجا متر خوانده شده است.
باشندگان منطقه در مورد اين بالاحصار مى گويند که اين حصار سال ها قدامت دارد و توسط حکمرانان آن زمان منحيث يک سنگر مورد استفاده قرار مى گرفت.
مشاهير
ولايت پکتيا زادگاه شخصيت هاى مشهور کشور چون داکتر نجيب رييس جمهور پيشين، ببرک خان ځدراڼ ، پاچاخان ځدراڼ، مورخ عبدالحى گرديزى، سرمحقق علىمنگل، غلام محمد زرملوال ،حيات گرديزى، استاد گلزمان، احسان الله درمل ، رحيم الله زرمتى، علم گل سحر و همچو اشخاص ديگر ميباشد.
رسانه ها
تعداد زيادى از رسانه هاى چون مجله هاى وړانگه ، اوښتون، سحر، پکتيا، ولس هيلى ، سيدکرم، ميرزکه ، افغان ننگ، پکتيا ځوانان و جريده هاى غوټى، سراب وپکتياغږ در جريان ده سال گذشته مثل ساير ولايت آغاز به فعاليت کرده است .
علاوه بر آن راديوهاى راديو تلويزيون ملى، اوښتون، پکتيا غږ، روان اف ام ، کاروان و څمکنى در اين ولايت فعال است؛ اما رسانه اى چون آژانس خبرى پژواک، کليد ،بى بى سى ، آزادى ، سلام وطندار ، راديو بيان ، تلويزيون هاى شمشاد ، ژوندون ، لمر، طلوع و همچو رسانه هاى ديگر که دفاتر مرکزى آن در کابل ميباشد ، در اينولايت شينده و ديده ميشود.
معارف
اکنون در ولايت پکتيا ٣٤٠ مکتب و دواير مختلف آموزشى وجود دارد که شامل ٨ باب مدرسه دينى ، يک باب ليسۀ ميخانيکى ،يک ليسۀ مسلکى زراعت و يک انستيتيوتکثيرالرشتوى ميباشد که ١٨٠٠٠٠هزار شاگردان به شمول۴۵۰۰۰ تن دختر مصروف فراگيرى تعليم در آن ميباشد.
از جمله ٣٤٠ مکتب پکتيا ١٦٩ باب مکتب آن تعمير ندارد . اين ولايت پوهنتون و يک دارالمعلين با پنج الحاقيه نيز دارد.
صنعت
هر چند صنعت در ولايت پکتيا پيشرفت خوبتر نکرده؛ اما صنايع دستى چون خامک ، پشم ها ، نمد ، ظروف خاکى ، تبنگ و همچو چيز هاى ديگر ميباشد.
زراعت
ولايت پکتيا يک ولايت کوهستانى است که برخى بيشتر مناطق آن کوه ها احتوا کرده و زمين هاى زراعتى در آن بسيار کم است.
زمين هاى مناسب براى کشت در ولسوالى هاى سيدکرم، احمدآبا ، زرمت و شهرگرديز وجود دارد که اکثراً کشت هاى گندم ، جو و کشت هاى ديگر در آن کشت ميشود. مردم اين ولايت آخيرا ً به ايجاد باغات نيز رو آورده و باغات سيب ها و سايره ميوه ها رو به افزايش است.
بازى ها
تعداد زياد جوانان پکتيا مصروف بازى هاى متعدد ميباشند ، فوتبال ، واليبال و کرکت بازى هاى است که در شهر گرديز و وساير ولسوالى ها شايقين دارد؛ امايکتعداد جوانان آن به علت نبود امکانات لازم به بازى هاى مروج چون خوسى ، سنگ انداختن، کوشتى و همچو بازى هاى ديگر رو آورده اند.